Xác định được vai trò, vị trí quan trọng của tổ chức Đoàn trong hệ thống chính trị, thời gian qua tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã có nhiều cố gắng, nỗ lực phát huy vai trò xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ, đóng góp vào những thành tựu phát triển của đất nước; trong đó, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đã có nhiều đổi mới về nội dung và hình thức; chủ động đăng ký đảm nhận nhiều công trình, phần việc thanh niên, xây dựng và thực hiện các chương trình, đề án, phát huy tính năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của thanh niên "đâu cần thanh niên có - đâu khó có thanh niên" và nhiều kết quả nữa trong công tác làm đường giao thông nông thôn, chung sức chung lòng xây dựng nông thôn mới, đền ơn đáp nghĩa, các hoạt động chăm lo an sinh xã hội... là minh chứng sinh động cho cách tiếp cận nhiệm vụ chính trị của địa phương. Thông qua các phong trào hành động thiết thực của Đoàn, đã xuất hiện ngày càng nhiều thanh niên tiên tiến, tiêu biểu, hăng say trong học tập, rèn luyện và dũng cảm trên mặt trận đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ Tổ quốc.
Điều đáng quan tâm hiện nay công tác giáo dục, định hướng tư tưởng cho thanh niên còn có mặt hạn chế, tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong giới trẻ diễn biến phức tạp; việc tập hợp thanh niên tham gia sinh hoạt Đoàn có nơi còn khó khăn do lực lượng thanh niên đi làm ăn xa, nội dung, hình thức sinh hoạt chưa phong phú, đa dạng, chưa đủ sức thu hút thanh niên; cơ sở vật chất, các thiết chế văn hóa phục vụ cho thanh thiếu niên còn hạn chế; các hoạt động đồng hành, hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp còn lúng túng, hiệu quả chưa rõ nét...
Bước vào thời kỳ mới, tổ chức Đoàn tiếp tục phát huy những truyền thống quý báu của dân tộc và bản chất tốt đẹp của mình, xây dựng thế hệ thanh niên giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng; có năng lực, trình độ để áp dụng kiến thức, kỹ năng vào thực tiễn cuộc sống. Để thực hiện được điều đó, đòi hỏi tổ chức Đoàn phải luôn đổi mới, sáng tạo, tăng sức hấp dẫn để đáp ứng nhu cầu của thanh niên, nhất là trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; các phong trào hành động cách mạng do Đoàn khởi xướng phải gắn thực tiễn cuộc sống, phải xuất phát từ thanh niên, vì thanh niên, lấy nhu cầu, lợi ích chính đáng của thanh niên làm cơ sở để triển khai các hoạt động; quan tâm, tạo điều kiện, hỗ trợ cho thanh niên nâng cao trình độ học vấn, học nghề, tìm kiếm việc làm; tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình giúp đỡ thanh niên lập thân, lập nghiệp, xây dựng các mô hình kinh tế trong thanh niên. Đồng thời, Đoàn phải phấn đấu trở thành cầu nối giữa thanh niên với kiến thức mới, khoa học công nghệ mới, hướng dẫn và định hướng cho thanh niên lập nghiệp, thoát nghèo; cần đổi mới công tác chỉ đạo của Đoàn cấp trên theo hướng tập trung đầu tư cho cơ sở, trong tổ chức hoạt động cần xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm từng giai đoạn, kịp thời sơ, tổng kết, rút kinh nghiệm nhân rộng điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực công tác. Không ngừng củng cố và xây dựng Đoàn ngày càng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; chú trọng đến chất lượng của người đoàn viên, mỗi đoàn viên phải là một công dân tốt; thật sự gương mẫu, trung thực trong nhiệm vụ; quan tâm đầy đủ các khâu tập hợp, bồi dưỡng thanh niên để kết nạp Đoàn; thực hiện tốt công tác bồi dưỡng, giới thiệu đoàn viên ưu tú cho Đảng. Củng cố tổ chức Đoàn cơ sở và chi đoàn để mỗi chi đoàn thực sự là tế bào vững mạnh, là môi trường để đoàn viên sinh hoạt và rèn luyện. Quan tâm xây dựng lực lượng nòng cốt tổ chức Đoàn - Hội ở các địa bàn dân cư có đông đồng bào có đạo, dân tộc thiểu số, trong các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước. Cần chú trọng đổi mới phương thức tiếp cận thanh niên đô thị, thanh niên nông thôn, thanh niên chưa có việc làm ổn định và cả thanh niên chưa tốt để giáo dục, cảm hóa; thường xuyên nắm bắt tâm tư, tình cảm, tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, đấu tranh, phê phán, uốn nắn nhận thức lệch lạc, biểu hiện sai trái trong cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi; xây dựng môi trường sống lành mạnh, nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục trong tổ chức các phong trào, tạo môi trường thực tiễn để thanh thiếu nhi rèn luyện và phấn đấu. Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, truyền thống cho thế hệ trẻ bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng, với sự tham gia, phối hợp trách nhiệm của ngành giáo dục, gia đình, đoàn thể và toàn xã hội; đổi mới nội dung, cách thức học tập gắn giáo dục đạo đức, lối sống với thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"; chú trọng định hướng cho thanh niên rèn luyện theo tiêu chí "Tâm trong - Trí sáng - Hoài bão lớn"; xây dựng thế hệ trẻ giàu lòng yêu nước, có lối sống đẹp, có lý tưởng cách mạng, có bản lĩnh văn hóa. Chú trọng công tác phát hiện, bồi dưỡng, tuyên dương, nhân rộng các gương thanh niên chăm học, chăm làm, sống tốt, giàu nghị lực, sáng tạo để tạo sức ảnh hưởng, lan tỏa trong giới trẻ.
Có như vậy mới làm cho thanh niên tìm đến với tổ chức Đoàn như đến với người bạn đồng hành tin cậy; tự nguyện tham gia và tích cực hoạt động trong các phong trào thi đua, phát huy sức trẻ, tinh thần nhiệt huyết của tuổi trẻ vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc một cách thiết thực, hiệu quả nhất.