Thực tiễn đã chứng minh, phong trào TDĐKXDĐSVH cũng như những phong trào khác, muốn phát triển thì phải tạo sự đồng thuận của mọi người. Vừa có nét chung đó nhưng cũng có sự khác biệt đó là có một số phong trào không buộc người tham gia phải đăng ký. Riêng phong trào TDĐKXDĐSVH huyện Hàm Tân thì Ban Chỉ đạo (BCĐ) huyện và cơ sở triển khai cho tất cả đối tượng tham gia đăng ký đạt danh hiệu văn hóa. Hộ gia đình, cơ quan đơn vị, doanh nghiệp, trường học, bệnh viện thì đăng ký hàng năm, thôn khu phố thì làm lễ phát động, hàng năm tổ chức rà soát lại các tiêu chí đã đăng ký. Khi đăng ký, đồng nghĩa với việc từ hộ gia đình đến tập thể đều hiểu được nghĩa vụ, trách nhiệm, quyền lợi của mình đối với phong trào. Và khi người dân, cán bộ hiểu được, đồng thuận, tự giác làm theo thì đó chính là dân chủ.
Trong công tác triển khai, BCĐ phong trào huyện đã cụ thể hóa nội dung tiêu chí dân chủ cho từng đối tượng thực hiện. Không thể nói dân chủ một cách chung chung, cũng không thể lấy dân chủ của cơ quan này áp đặt cho địa bàn dân cư khác, mà phải căn cứ vào chức năng nhiệm vụ. Dân chủ gia đình là chấp hành pháp luật, quy ước cộng đồng. Dân chủ ở khu dân cư là có xây dựng quy ước, có giải quyết những vấn đề bức xúc ở cơ sở. Dân chủ ở cơ quan là chấp hành đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, người sử dụng lao động và người lao động được phổ biến pháp luật có liên quan. Các tiêu chí dân chủ này đều được in ấn dưới dạng văn bản để dễ biết, nhớ và thực hiện. Hàng năm đều thảo luận, rà soát bổ sung thông qua các hội nghị. Đối với địa bàn dân cư là ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc. Đối với cơ quan đơn vị là hội nghị cán bộ bộ công chức. Đó cũng chính là một khía cạnh khác của thực hiện dân chủ.
Việc triển khai thực hiện dân chủ, tổ chức thực hiện dân chủ trong phong trào TDĐKXDĐVH là nội dung quan trọng, chính vì vậy nội dung này thời gian qua thường xuyên được BCĐ huyện Hàm Tân rà soát, kiểm tra. Đối với địa bàn dân cư do BCĐ xã, thị trấn thực hiện. Còn BCĐ huyện thì kiểm tra BCĐ xã thị trấn và Ban Vận động các thôn, khu phố xem việc triển khai các nhiệm vụ này có đúng quy trình không; kiểm tra các cơ quan đơn vị có tổ thực hiện các tiêu chí của phong trào hay không, trong đó có tiêu chí thực hiện dân chủ.
Thời gian trước đây, các thôn, khu phố đều có quy ước, nhưng tính dân chủ chưa rõ nét. Để khắc phục điều đó, vừa qua BCĐ huyện đã tham mưu chỉ đạo bổ sung quy ước, trong đó có hẳn một chương nói về dân chủ. Quy ước này phải được UBND huyện ra quyết định công nhận trên cơ sở thẩm định của phòng Tư pháp và phòng Văn hóa&Thông tin. Thôn, khu phố nào chưa có quyết định công nhận thì không chấm điểm nội dung này. Mặt khác, qua kiểm tra, BCĐ nhận thấy một số địa bàn chưa thực hiện đúng quy trình, như thế là dân chủ không đầy đủ, BCĐ huyện đã giới thiệu, đề nghị địa phương chấn chỉnh, khắc phục. Nhờ kiểm tra và tích cực hướng dẫn của huyện mà đến nay 53/53 thôn khu phố đã có quy ước thể hiện tính dân chủ rõ nét hơn. Bên cạnh đó, ở góc độ danh hiệu văn hóa được công nhận cho hộ gia đình và tập thể là sự công nhận thực hiện tốt về nhiều nội dung, trong đó có nội dung về dân chủ. Thực hiện tốt danh hiệu này sẽ góp phần ghi nhận, động viên quá trình thực hiện dân chủ và hoàn thành nhiệm vụ. Nhận thức được điều đó, BCĐ huyện và cơ sở đã quan tâm đến việc bình xét sao cho thật dân chủ, chất lượng.
Phong trào có ba cuộc vận động thì do ba cấp công nhận. Cuộc vận động gia đình văn hóa do UBND các xã, thị trấn công nhận danh hiệu. Cuộc vận động, thôn khu phố văn hóa do UBND huyện công nhận. Cuộc vận động cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa do LĐLĐ tỉnh công nhân nhận. Đối với việc bình xét công nhận gia đình văn hóa, UBND xã công nhận trên cơ sở bình xét của thôn khu phố do Mặt trận chủ trì. Những gia đình lợi dụng dân chủ tham gia khiếu kiện đông người trái pháp luật đều không được công nhận. Đối với việc bình xét thôn, khu phố văn hóa do UBND huyện công nhận trên cơ sở đề xuất của BCĐ huyện. Trước khi đề xuất với UBND huyện, BCĐ đã cử tổ công tác về các địa phương, gặp gỡ trực tiếp những người triển khai phong trào để nghe báo cáo, để kiểm tra thực tế, sau đó về đối chiếu với các tư liệu các cơ quan thành viên BCĐ đang quản lý. Và trong bình xét, thì những năm gần đây luôn mời đại diện xã, thị trấn cùng dự họp để tham gia ý kiến phản hồi. Đối với cơ quan, đơn vị, BCĐ huyện cũng làm việc rất nghiêm túc, rà soát từng nội dung, trừ điểm ở mục nào, vì sao trừ. Sau hội nghị đều có văn bản thông báo đến các cơ quan đơn vị, nếu có ý kiến chưa thống nhất, thì giao cơ quan thường trực kiểm tra, kết luận. Nhờ thực hiện tốt tính dân chủ trong bình xét các danh hiệu, mà phong trào ở Hàm Tân dần dần đi vào thực chất, có chiều sâu. Các danh hiệu gia đình văn hóa, thôn, khu phố văn hóa, cơ quan đơn vị đạt chuẩn văn hóa đều ghi nhận xứng đáng.
Thực hiện dân chủ là một nội dung quan trọng trong việc làng, việc nước, là một khía cạnh của nền văn hóa tiến tiến đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. Vì vậy việc công nhận các danh hiệu văn hóa phải hướng đến mục tiêu mở rộng dân chủ trong các tầng lớp nhân dân. Tại Hàm Tân BCĐ huyện và cơ sở đã và đang tiếp tục phát huy những kết quả đạt được để dân chủ lan tỏa vào trong mọi hoạt động của đời sống xã hội.
VH